Dit advies kwam tot stand in samenwerking met Demos (nu Publiq vzw) en Motief vzw.

Hoe kan je meer rekening houden met de diversiteit in je ledenbestand?

Wil je graag dat iedereen zich thuis voelt in je sportclub? Dan kan het helpen om de gewoontes in je club eens tegen het licht te houden.

Misschien sluit je onbewust bepaalde mensen uit door de manier waarop je extra-sportieve activiteiten organiseert? Denk aan een eetfestijn of teambuilding. Misschien zorgen de zogenaamde onschuldige grapjes langs de zijlijn ervoor dat niet iedereen zichzelf durft te zijn? Of zijn er andere drempels waar je je niet van bewust bent?

Ga in gesprek met je leden

Wat kan volgens hen beter binnen je club? Kleine acties kunnen vaak al veel betekenen.

Voorzie bijvoorbeeld vegetarische, halal of koosjere alternatieven op eetmomenten. Geef ongepaste grapjes of opmerkingen geen ruimte en reageer consequent op discriminerende uitspraken of gedrag.

Ook sociale druk om alcohol te drinken na een training of wedstrijd kan drempels creëren. Als je bewust inzet op een comfortabele sfeer voor mensen die geen alcohol drinken, blijven zij ook makkelijker hangen in de kantine. En dat versterkt de groepscohesie. Win-win dus.

Hou daarnaast rekening met financiële obstakels. Misschien kan het lidgeld verlaagd worden voor bepaalde doelgroepen, of kan er gewerkt worden met een uitleendienst voor sportmateriaal.

Ontdek meer inspirerende tips en een zelfscan op vlaamsesportfederatie.be.

Zet jezelf in de kijker

Toon op je website dat je een inclusieve club wil zijn en benoem de maatregelen die je daarvoor neemt. Organiseert jouw federatie of sportdienst een campagne rond inclusie? Werk dan actief mee.

Tip: gebruik belangrijke themadagen om je beleid extra zichtbaar te maken, zoals:

• 21 maart: Internationale Dag tegen Racisme
• 17 mei: IDAHOT, Internationale Dag tegen Homofobie en Transfobie

Hou rekening met culturele en religieuze feestdagen

Sporters hebben verschillende achtergronden. Denk aan momenten zoals Chinees Nieuwjaar, Pasen of het Suikerfeest (Eid al-Fitr). Volgen sommige leden de ramadan? Ga vooraf in gesprek over wat zij in die periode nodig hebben tijdens trainingen of wedstrijden. Je kan bijvoorbeeld na zonsondergang even pauzeren zodat ze iets kunnen eten of drinken. Dat gebeurt ook op het hoogste niveau zoals in de Premier League.

Onthou: inclusie is een werkwoord

Het vraagt een open, lerende houding van iedereen binnen de club.

Kleine aanpassingen kunnen al een groot verschil maken. Maar een quick fix bestaat niet. Maatwerk is essentieel: alleen door in dialoog te gaan met je leden, ontdek je wat zij nodig hebben om zich thuis te voelen.

Iemand wil sporten met een hoofddoek en/of lichaamsbedekkende kledij. Hoe ga je daarmee om?

Lichaamsbedekkende kledij

Sommige sporters kiezen ervoor om met lichaamsbedekkende kledij te sporten, zoals een T-shirt met lange mouwen of een legging onder de trainings- of wedstrijdoutfit. Dat kan verschillende redenen hebben: warmte, het bedekken van littekens, genderdysforie (een gevoel van onvrede met het geboortegeslacht), religieuze overtuigingen, bescherming van de lichamelijke integriteit, …

Rond lichaamsbedekkende zwemkledij gaf Unia in 2017 al het advies dat een algemeen verbod discriminerend is. Dat wordt ondertussen bevestigd in twee recente oordelen van de geschillenkamer van het Vlaamse Mensenrechteninstituut.

De individuele vrijheid om te dragen wat je zelf wil, moet vooropstaan. Binnen grenzen zoals algemeen geldende hygiënevoorschriften natuurlijk. Die visie kan gerust doorgetrokken worden naar andere sportcontexten.

Tip: Heb je kledijvoorschriften in je club? Wees daarin zo soepel mogelijk. Is uniformiteit belangrijk? Dan kan je werken met afspraken rond kleur of materiaal voor onderkledij. Check ook zeker de reglementen van je sportfederatie.

Hoofddoek

Hetzelfde geldt voor een (sport)hoofddoek. In België mag je wettelijk gezien een vrouw met een hoofddoek niet weigeren. Heel wat internationale sportbonden (zoals IOC, FIFA, FIBA, World Rugby en World Taekwondo) laten sporthoofddoeken toe, op voorwaarde dat ze voldoen aan bepaalde veiligheidscriteria.

Door sporters zelf te laten kiezen wat ze dragen, verlaag je drempels en vergroot je de sportparticipatie. Het mooie is: zij kunnen op hun beurt een rolmodel worden voor anderen die nog twijfelen om te starten. Dit filmpje van 3X3 Unites gaat dieper in op het belang van rolmodellen voor sporters.

En wat bij negatieve reacties?

Dat is nooit een geldig argument om kleding te verbieden. Reageer daar als club meteen, kordaat en duidelijk op. Zo maak je zichtbaar dat discriminatie geen plaats heeft in je sportomgeving.

Hoe reageer je als iemand geen hand wil geven aan een persoon van het andere geslacht?

In veel sporten is het gebruikelijk om voor of na de wedstrijd je tegenstander, de trainer van je tegenpartij of de scheidsrechter een hand te geven. In westerse culturen is dat een teken van respect, maar dat geldt niet in elke cultuur.

Als iemand geen hand wil geven aan een persoon van het andere geslacht, is het belangrijk om te vragen naar de reden. Is de sporter wel bereid om op een andere manier te begroeten? In dat geval kan je samen zoeken naar een alternatief dat voor iedereen comfortabel voelt: een vuistje, hand op het hart, een kleine buiging, … Zo blijft respect het uitgangspunt.

Ligt de reden anders, bijvoorbeeld omdat iemand vrouwen niet in een bepaalde rol (zoals scheidsrechter) wil aanvaarden, dan spreken we over discriminatie. Dat is strafbaar. Belangrijk: maak geen veronderstellingen over de beweegreden, maar ga in gesprek.

Wil je als club duidelijke afspraken rond omgangsvormen? Schrijf ze dan neer in de gedragscode van je club en communiceer die bij het aansluiten van nieuwe leden. Weet dat handen schudden wettelijk niet afdwingbaar is.

Wat onthouden we? In gesprek gaan met je leden over omgangsvormen en de clubcultuur vormt een goede basis voor een gedragen beleid.

• Barometer van sportclubs in Vlaanderen (2020). Het Vlaamse Sportclub Panel 4.0 (VSP4.0): Diversiteit, sociale inclusie, beleid en samenwerking (deel 4), BMS 71.
• Unia (2023). Nieuwe wet biedt meer bescherming bij discriminatie.
• Geschillenkamer, Vlaamse Mensenrechteninstituut (2024). Provincie Oost-Vlaanderen toont niet aan dat verbod op lange zwemkleding noodzakelijk is voor de veiligheid en hygiëne.
• Geschillenkamer, Vlaamse Mensenrechteninstituut (2024). Provincie Vlaams-Brabant discrimineert door verbod bedekkende zwemkledij in Provinciedomein Halve Maan.